COVİD 19 ve AŞILAR

14.07.2021

 2 yıla yakın zamandır tüm dünyayı kasıp kavuran Covid 19 hastalığı, ülkemizde bir süre önce azalmaya başlamışken, özellikle ekonomik kaygılarla turizm sektörü önde olmak üzere, kısıtlayıcı önlemlerin hızla kaldırılmasının yanı sıra virüsün yeni varyantı olan Delta varyantının daha kolay bulaşabilmesi de hastaların ve bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının tehlikeli boyutta artması sonucunu yarattı. Bu hastalık başladığında tıp dünyasının da neredeyse hiç bilgisi yoktu. Hızla yapılan çalışmalar bir yandan tedavi yöntemlerinin gelişmesini sağlarken en önemli gelişme aşılar konusunda oldu. Dünya üzerinde farklı aşılar geliştirildi. Ülkemiz, önceleri bunlardan sadece Sinovac firmasının inaktif virüslerle geliştirdiği aşıya ulaşabildi. Daha sonrasında da Biontech firmasının aşıları gelmeye başladı. Aşıların etkinliği konunda yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar görülmekle beraber, iki dozu tamamlanmış Sinovac aşısının, virüsün ilk varyantları olan alfa ve beta üzerinde epeyce etkili görülmüştü. Ancak salgın uzadıkça virüs farklı mutasyonlarla yeni varyantlar geliştirmeye başladı. Son zamanlarda görülen Delta varyantı giderek tüm dünyada başat olmaya başladı. Ne yazık ki, ülkemizde ilk başlarda tek aşı olan Sinovac’ın bunda etkisinin düşük olduğu belirlendi. İki doz Biontech aşısının koruyuculuğu %80-85’ler düzeyindeydi. Bunun üzerine iki doz Sinovac aşısı olanların bir doz da Biontech olmaları tavsiye edilmeye başladı. Özetle, iki doz Biontech, ya da iki doz Sinovac üzerine bir doz Biontech yaptırmamış olanların kendini ‘aşılı’ olarak kabul etmemeleri daha doğru olacaktır. COVID 19 VE AŞILAR Aşı, hasta olmamı engeller mi? Aşı olanlar tamamen güvende mi? Bunu söylemek çok kolay değil. Evet, aşılarını tamamlamış olanlar daha az ağır hasta oluyorlar ya da ölüm riskleri daha az, ama bu riskler sıfır değil. Altta yatan başka ek hastalığı olanlar, bağışıklığı düşük olanlar ya da yoğun miktarda virüse maruz kalanlar (artmış virüs yükü) tehlikeden uzak değiller. Aşılı olanlar daha çok bulaştırır Öte yandan aşılı olanlar çevre için belki de daha tehlikeli durumdalar. Bu kişilere virüs b u l a ş t ı ğ ı n d a h e m e n y o k o l m u y o r . Hastalanmadan veya nezle ya da soğuk algınlığını andıran hafif belirtilerle, bir süre, solunum yollarında virüs bulunduruyorlar. Bu kişiler, test yaptırıp Covid 19 belirlenmediği için sağlıklı insan gibi çevrede dolaşıyorlar ve diğer kişilere virüs bulaştırıyorlar. Maske ve mesafeye devam Görüldüğü gibi aşılarını tamamlamış olsalar bile herkesin, başkalarıyla bir arada oldukları zamanlarda maskelerini kullanmaya ve güvenli mesafe kuralına uymaya devam etmeleri önemlidir. Öncelikle kurallarına uygun olarak el yıkamak başta olmak üzere, hijyen uygulamaları, zaten yaşantımızın her alanında yer almalıdır. Aşısını tamamlamış olanlar, açık havada herkesten uzakta b u l u n d u k l a r ı z a m a n l a r d a m a s k e kullanmayabilirler ama mesafe kuralı burada da geçerli. Yani açık havada da olsanız başkalarıyla 2 metreden daha yakın olmaktan kaçınmalısınız. Aşılı da olsanız yakın temasa dikkat Yapılan PCR testinde pozitif sonuç çıkanlar, ister, Sağlık Bakanlığı’nın tanımladığı şekilde hastalık belirtileri gösterdiği için ‘hasta’, isterse belirti göstermediği için ‘vaka’ kabul edilsin, çevre için bulaştırıcıdır. Bu kişilerle yakınlaşanlar, tıbbi tanımlama ile ‘temaslı’ kabul edilmektedir. Aşılı da olsa temaslılar, P C R t e s t i n i y a p t ı r m a l ı v e i z o l a s y o n kurallarına uymalıdır. Virüs yayıldıkça mutasyon riski artıyor Virüsler kendini korumak i ç i n ç a b a g ö s t e r i r . Bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç oluşturması d a b u n a b e n z e r b i r çabadır. Mutasyonlar, virüsün kaçış çabalarının s o n u c u n d a o l u ş u r . Yapılan çalışmalar Covid 19 virüsünde sürekli mutasyonlar olduğunu gösteriyor. Virüs bir kişiden başkasına bulaştığında yeni mutasyonlar oluşuyor. Bu mutasyonlar sonucunda virüsün davranış özellikleri değiştiğinde ‘Varyant’ oluşur. Virüs salgınlarında en çok korkulan şey, insanlara aynı anda farklı varyantların bulaşmasıdır. Böyle olunca farklı varyantların özellikleri bir araya gelerek ‘Süper Varyant’ virüsler oluşabiliyor. Oluşabilen bir ‘Süper Varyant’ belki de insanlık için felaket olacaktır. Toplumun en az %80’lik kısmında etkili aşılarla tam doz korunma sağlanıncaya kadar, maske, mesafe ve hijyen ile k o r u n m a y a d e v a m e t m e m i z , k e n d i hayatımız, yakınlarımızın hayatı ve belki de tüm insanlık için büyük önem taşımaktadır.

Dr. Gündüz Tezmen Ağustos 2021 2 / 2 SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİM